Głównym celem działalności domu opieki jest zapewnienie mieszkańcom całodobowej opieki. Zdajemy sobie jednak sprawę, jak ważna w opiece nad seniorami jest sfera psychiczna i tu niebagatelną rolę odgrywa leczenie sztuką, czyli arteterapia.
Czym jest arteterapia?
Jest to rodzaj psychoterapii wykorzystującej twórczość pacjentów, pensjonariuszy w zajęciach terapeutycznych. Pojęcie po raz pierwszy używane w Wielkiej Brytanii i USA, w Polsce zostało spopularyzowane w latach 60. wieku XX przez prof. Juliana Aleksandrowicza, onkologa który wprowadził tą metodę do polskich szpitali. Jednak arteterapia na dobre rozwinęła się w Polsce dopiero w latach 90. XX wieku., za sprawą licznych publikacji naukowych informujących o skuteczności działania tej metody w pracy psychologicznej z pacjentem.
Rodzaje arteterapii
Popularnymi wykorzystywanymi rodzajami arteterapii są: terapia z wykorzystaniem sztuk wizualnych i plastycznych, muzykoterapia, choreoterapia (taniec, aktywność rytmiczna), biblioterapia (bajko terapia, mitoterapia), teatroterapia, fotografoterapia, aromaterapia (pobudzanie skojarzeń, wspomnień, przeżyć), filmoterapia (oglądanie filmów, dyskusja po projekcji), ergonoterapia (rękodzieło artystyczne, praca fizyczna), hortiterapia (kontakt z ogrodem).
Najczęściej stosowanymi w ramach terapii zajęciowej rodzajem arteterapii jest terapia przez sztuki plastyczne. W zależności od możliwości uczestników terapii może ona przybierać bardzo różne formy: malowanie pędzlem, palcami, rysowanie, lepienie z gliny, rzeźbienie, wycinanki i wiele innych sposobów. Jej zaletami są brak ograniczeń, swoboda wyboru materiałów oraz swoboda ekspresji w wyrażaniu siebie.
Co jest z pewnością, nie bez znaczenia w metodzie tej walory artystyczne tworzonych prac mają drugorzędne znaczenie, najważniejszy jest swobodny proces twórczy jak podkreślał jeden z prekursorów arteterapii – Adrian Hill.
Zastosowanie arteterapii w pracy z osobami starszymi
Jej stosowanie w pracy z osobami starszymi ma przede wszystkim dwa cele:
- odreagowanie stanu wzmożonego napięcia psychofizycznego i ekspresja uczuć, odczuwanego jako stany niezaspokojenia, przykrości, lęku, niepokoju, podniecenia, apatii, osamotnienia;
- oraz korzystne zmiany w zachowaniu, manifestowane jako pozytywna postawa względem samego siebie i innych osób.
Mottem dla osób popularyzujących tę metodę terapii wśród seniorów mogą stać się słowa rosyjskiego lekarza z XIX wieku, A. Mudrowa, który w swoim dziele „Przestrogi dla młodych lekarzy” napisał:
„Główne zadanie lekarza polega na oderwaniu myśli chorego od trosk domowych i zmartwień, które same w istocie są chorobą. Znając wzajemne oddziaływanie duszy i ciała, trzeba wiedzieć, że i duchowe lekarstwa, leczą ciało. Takim lekarstwem jest sztuka. Sztuką smutnego pocieszysz, zdenerwowanego uspokoisz, opryskliwego przestraszysz, tchórzliwego uczynisz śmiałym, skrytego otwartym, zuchwałego – pokornym. W sztuce zawarta jest siła ducha, która jest w stanie zwyciężyć cielesny ból, nostalgię, wewnętrzny niepokój.”
