Październik to miesiąc, w którym szczególną uwagę przykłada się do profilaktyki onkologicznej. 4 października obchodzony jest Światowy Dzień Onkologii, zaś w trakcie całego miesiąca organizowane są akcje edukacyjno-profilaktyczne dotyczące raka piersi. O jakich badaniach powinni pamiętać seniorzy?
Według statystyk, nowotwory co roku zabijają w Polsce około 100 tys. osób i są drugą co do częstotliwości przyczyną zgonów (za chorobami sercowo-naczyniowymi). Gwałtowny wzrost liczby zachorowań na nowotwory notowany w ostatnich latach jest efektem wielu czynników, związanych z uwarunkowaniami genetycznymi, szeroko rozumianym stylem życia (aktywność fizyczna, dieta, używki) oraz codziennym stresem. Ważne jest to, żeby ewentualne nowotwory były wykrywane w jak najwcześniejszym stadium, kiedy są w pełni wyleczalne. Wczesna diagnoza jest natomiast możliwa dzięki regularnym badaniom profilaktycznym.
Zdrowie to kobieca sprawa
Najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet jest rak piersi. Jak podaje ministerstwo zdrowia, w 2014 r. odnotowano ponad 17 tys. przypadków nowych zachorowań oraz 6 tys. zgonów wywołanych chorobą. Wśród czynników zwiększających ryzyko zachorowania wymienia się m.in. nadwagę i otyłość, kwestie dziedziczne, hormonalne, ale także wiek – najczęściej chorują bowiem kobiety w wieku 50-69 lat.
Badaniami umożliwiającymi szybkie wykrycie ewentualnych zmian oraz podjęcie skutecznego leczenia są samobadanie piersi wykonywane raz w miesiącu (powinny je robić wszystkie panie, bez względu na wiek), a także USG piersi i mammografia. Dzięki krajowemu programowi profilaktycznemu finansowanemu z budżetu państwa, kobietom w wieku 50-69 lat raz na dwa lata przysługuje darmowa mammografia. Listę ośrodków wykonujących badania można znaleźć m.in. na stronach internetowych NFZ-u.
Seniorki nie powinny również zapominać o regularnych badaniach ginekologicznych, na które trzeba zgłaszać się co najmniej raz do roku. Na wykrycie ewentualnych zmian nowotworowych szyjki macicy pozwala bezbolesna i mało inwazyjna cytologia.
Panowie – do lekarza bez wstydu!
Zwiększone ryzyko wystąpienia nowotworów dotyczy również mężczyzn po 50. roku życia. Po przekroczeniu tego progu wiekowego panowie powinni zgłosić się do urologa i poddać się badaniu prostaty per rectum (przez odbyt) – wówczas wzrasta bowiem niebezpieczeństwo wystąpienia zmian w gruczole krokowym. Choć badanie nie należy może do najprzyjemniejszych, to jednak bezwzględnie należy o nim pamiętać. Po raz kolejny warto podkreślić, że wcześnie wykryte nowotwory są w większości przypadków wyleczane, a pacjent po terapii może wrócić do normalnego życia! Wizyty profilaktyczne trzeba powtarzać mniej więcej co dwa lata.
Badania profilaktyczne dla wszystkich
U wszystkich seniorów, bez względu na płeć, bardzo ważna jest profilaktyka raka jelita grubego. Z tego powodu po ukończeniu 50. roku życia co 5-10 lat (w zależności od zaleceń lekarza) należy zgłaszać się na kolonoskopię. Badanie to pozwala na dokładną obserwację dolnego odcinka przewodu pokarmowego, wykrycie ewentualnych zmian oraz pobranie ich wycinków do badania histopatologicznego. Ze zgłoszeniem się na kolonoskopię nie wolno czekać, jeśli u seniora pojawią się bóle brzucha, biegunki czy zauważy u siebie krew w stolcu.
Osoby starsze powinny pamiętać o kontrolowaniu stanu swojej skóry – czerniak jest bowiem jedną z najgroźniejszych odmian nowotworów. Jeśli na ciele występują znamiona i pieprzyki, należy je uważnie obserwować, sprawdzając, czy nie zmieniają kształtu, koloru lub rozmiaru. Dla pewności raz do roku można profilaktycznie odwiedzić dermatologa bądź chirurga onkologa.
Na koniec podstawa – większość niepokojących zmian zachodzących w organizmie sygnalizują już najprostsze badania krwi i moczu. Przynajmniej raz do roku warto więc poprosić o odpowiednie skierowanie lekarza rodzinnego.
