24 czerwca obchodzony jest Światowy Dzień Chorych na Osteoporozę – przy tej okazji warto dowiedzieć się czegoś więcej o tej jednej z najczęściej występujących chorób układu kostnego. Jak objawia się osteoporoza, jakie są jej przyczyny, w jaki sposób można zadbać o zdrowie kości u bliskich nam seniorów – odpowiadamy na te i inne pytania.
Osteoporoza to choroba polegająca na znacznym osłabieniu układu kostnego. Kości, zazwyczaj na skutek niedoborów wapnia oraz naturalnie postępujących procesów starzenia organizmu, nie są w stanie efektywnie się regenerować. Dochodzi do zaburzeń między obumieraniem starej tkanki kostnej a tworzeniem nowej, kości stają się cienkie, kruche i podatne na złamania. W przebiegu osteoporozy dochodzi więc do częstych urazów kości, w tym złamań, nawet podczas pozornie niegroźnych sytuacji, np. lekkiego uderzenia czy upadku z niedużej wysokości. Niestety osteoporoza nie daje żadnych szczególnych objawów, nie łączy się np. z dolegliwościami bólowymi, więc zazwyczaj jest diagnozowana dopiero w momencie, gdy dochodzi do pierwszych złamań.
Osteoporoza pierwotna i wtórna
Osteoporozę dzieli się na pierwotną i wtórną. Pierwotna, będąca efektem starzenia się układu kostnego, rozwija się u kobiet po menopauzie oraz mężczyzn w podeszłym wieku. Szacuje się, że w naszym kraju może ona dotyczyć nawet 18-20% kobiet oraz 10-12% mężczyzn. Poza procesami starzenia, do czynników zwiększających ryzyko wystąpienia osteoporozy pierwotnej zalicza się m.in. niewłaściwa dieta, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, niski poziom aktywności fizycznej czy zbyt mała ekspozycja na słońce.
Jeśli chodzi o osteoporozę wtórną, może ona dotknąć osób w każdym wieku. Jest powikłaniem innych chorób (np. cukrzycy, nadczynności tarczycy, schorzeń reumatoidalnych) lub skutkiem przyjmowania niektórych grup leków.
Jak zadbać o zdrowie kości u seniorów?
Nawet jeżeli bliski nam senior cieszy się dobrym zdrowiem i nie ma większych problemów z funkcjonowaniem układu ruchowego, warto zadbać o profilaktykę osteoporozy – jest ona prosta, nie wymaga wielkich kosztów czy zmiany przyzwyczajeń. Bardzo ważna jest m.in. dieta, która – oprócz niezbędnych witamin oraz składników odżywczych – powinna dostarczyć osobie starszej odpowiednich ilości wapnia i witaminy D, czyli substancji odpowiedzialnych za gęstość, zdrowie i dobrą kondycję kości. Można je znaleźć m.in. w mleku oraz jego przetworach, chudym mięsie, rybach oraz orzechach. Oczywiście należy przy tym pamiętać o możliwych ograniczeniach dotyczących ich spożywania przez osoby starsze. Jeśli senior ma kłopoty z gryzieniem, orzechy laskowe czy włoskie można np. zmielić i dodać do sałatki. Ze względu na zawartość tłuszczu i cholesterolu mięso lepiej jest ugotować na parze lub upiec w folii niż usmażyć, podobnie jak rybę (dla seniorów łatwiejsze do zjedzenia będą z pewnością filety).
Nie można przy tym zapominać, że inną drogą dostarczania organizmowi witaminy D jest ekspozycja na słońce – pod wpływem promieni słonecznych syntezuje się ona w skórze. Oczywiście ekspozycja ta powinna być rozsądna, ze stosowaniem kremów z filtrem, osłanianiem głowy oraz unikaniem największych upałów, które dla seniorów borykających się z chorobami układu krążenia mogą być bardzo niebezpieczne.
Badania naukowe dowiodły również, że skutecznym elementem profilaktyki osteoporozy jest dopasowana do wieku i ogólnego stanu zdrowia aktywność fizyczna. W przypadku seniorów mogą to być regularne spacery, zajęcia nordic walking czy ćwiczenia w wodzie. Aktywność fizyczna pozytywnie wpływa bowiem na gęstość tkanki kostnej, wzmacnia ją i spowalnia jej naturalne procesy starzenia.
